افشاگری ماهیت وذات توسعه پایدار و اصول توسعه پایدار2030

تعریف توسعه پایدار

مفهوم توسعه پایدار ناظر بر این واقعیت انكار ناپذیر است كه ملاحظات مربوط به اكولوژی می تواند و باید در فعالیتهای اقتصادی به كار گرفته شود. این ملاحظات شامل ایده ایجاد محیطی منطقی است كه در آن ادعای توسعه به منظور پیشبرد كیفیت همه جنبه های زندگی مورد چالش قرار می گیرد(راد كلیف، 1373،ص 34).
در مورد توسعه پایدار تعاریف متعددی وجود دارد كه بعضی از آنها عبارت اند از:
توسعه پایدار به معنای تلفیق اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی برای حداكثر سازی رفاه انسان فعلی بدون آسیب رسانی به توانایی نسلهای بعدی برای برآوردن نیازهایشان است(11.P.2001.OECD ).
این تعریف دو مفهوم را در بر دارد:
1. مفهوم نیاز، به ویژه نیازهای اساسی فقرا كه در اولویت درجه یك قرار می گیرد.
2. توسعه پایدار تحت تاثیر محدودیتهای ناشی از وضعیت اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است و بنابر این اهداف توسعه پایدار باید در هر كشوری به طور عملیاتی و خاص همان كشور تعریف شود.

اصول توسعه پایدار

با توجه به تعاریف و بحثهای ارائه شده در مورد پایداری، مفروضات اصلی توسعه پایدار را می توان به شرح زیر عنوان كرد:
1- كنار گذاشتن تصور قدر قدرتی انسان. تصور قدر قدرتی انسان از اینجا ناشی شد كه انسان در مسیر عروج تمدن و تكنولوژی به چنان توانمندی تكنولوژیك دست یافت كه نه تنها خروج از آشیان اكولوژیك برای او میسر گردید بلكه تصور كرد كه مالك و قادر محیط خود است و هر كاری را می تواند انجام دهد. حاصل چنین تصوری غفلت از ظرفیت نگهداشت و تحمل نظامهای اكولوژیك از یك سو و نادیده گرفتن این واقعیت از سوی دیگر است كه انسان فقط یك ارگانیزم از مجموعه ارگانیزمهای محیط طبیعی است و نه بیشتر و باید روابط معقول و متعادلی با دیگر موجودات نظام هستی كره زمین داشته باشد.
2- اكوسیستم بسیار مهم تر از درك و تصور فعلی است. كیفیت و كاركردهای اكوسیستمها و خدماتی كه ارائه می دهند، به مراتب مهم تر از آن چیزی است كه در برنامه ریزی توسعه و در تصور عمومی وجود دارد یا مردم آن را درك می كنند. همین امر به ویژه درباره نظامها و آن دسته از كاركردهای پشتیبان حیات از اهمیت بیشتری برخوردار است كه با همه تلاشهای انجام شده برای كمی كردن و درك بیشتر آنها هنوز بیان آنها در قالب اصطلاحات و واژه های اقتصادی ممكن نیست.
3- عدالت و برابری. شامل برابری درون نسلی، برابری درون كشوری، برابری جنسیتی، برابری بین كشورها و برابری بین نسلها است.
4- آشتی توسعه و پایداری. فلسفه اصلی توسعه پایدار آشتی بین توسعه و پایداری از طریق دقت و توجه كافی به همه اهداف از نظر سیستمی و كل گرایانه است. به عبارت دیگر در حالی كه بسیاری از سیاستهای توسعه در گذشته بر اساس نظریه رشد بود، توسعه پایدار رشد را یك عامل اقتصادی می داند و بر پایداری اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و طبیعی  یا زیست محیطی تاكید می كند و به تلفیق اهداف اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و سیاسی تا حد امكان و ایجاد رابطه مبادله در جایی كه تلفیق ممكن نیست میپردازد.
5- مشاركت و وفاق. مشاركت وسیع در تصمیم گیری یكی از پیش نیازهای توسعه پایدار است و موجب مشروعیت تصمیمات و برنامه و پشتیبانی در اجرای آنها می شود. مشاركت به نوبه خود یك هدف است و اصل اساسی برابری را ممكن می سازد و می تواند سبب وفاق در مورد آرمان بلند مدت و حركت به سوی پایداری گردد(9.p.2001.tt al.kirkpatrick ).
6- مردم محوری. محور بودن انسان یك اصل اساسی است كه با پارادایم پایداری فلسفه آن و نیز با اصل مشاركت و وفاق همخوان است(همان).
7- برنامه جامع، چرخه ای و تلفیقی. عالیتها و برنامه های توسعه پایدار باید با گسترش مداوم، همه موارد را دربر گیرد و یك نظام تلفیقی مناسب از همه فعالیتهای مرتبط و ضروری و نیز فعالیتهای كوتاه مدت تا بلند مدت را به وجود آورد. یك مقوله مهم دیگر در برنامه ریزی توسعه پایدار قبول مفهوم چرخه ای در برنامه ریزی است. این بدان معنا است كه كار برنامه ریزی یك باره به اتمام نمی رسد و لذا هیچ ضرورتی برای در نظر گرفتن همه موارد ضروری از ابتدا نیست و می توان از ساده و كم شروع كرد و در چرخه های بعدی آن را تكمیل نمود.
8- نگاهی نظام مند و كل گرایانه. توسعه پایدار با نگرشهای تك بعدی یا تك عاملی همخوان نیست و از نظر تلفیق اهداف مختلف اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و سیاسی توجهی كل گرایانه دارد و در بررسی پایداری درونی و بیرونی سیستم از دید سیستمی استفاده كند.
9- ساخت بر روی آنچه هست. دلیلی وجود ندارد كه همه چیز از ابتدا شروع شود. خاصیت چرخه ای برنامه ریزی توسعه پایدار این است كه می توان از یك پایه موجود(مثل یك برنامه در حال اجرا)شروع كرد و طی چرخه ها آن را كامل نمود.
10- انعطاف پذیری. انعطاف پذیری قدرت و ظرفیت یك نظام در حفظ وضعیت و موجودیت خود در مقابل اختلالات و تغییرات بیرونی است. این تغییرات كه ممكن است اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی یا سیاسی باشد دو نوع اثر متفاوت دارند: فشار و ضربه یا شوك. سیستم در صورتی پایدار است كه علی رغم وارد آمدن فشار و ضربه یا شوك، توانایی حفظ وضعیت خود را داشته باشد. فشار به تاثیرات جزئی اما مستمر اشاره دارد كه تاثیرات تراكمی آن می تواند زیاد باشد، مثل كاهش تقاضای بازار برای محصول. در حالی كه ضربه یك عامل قابل توجه اما گذرا است، مثل خشكسالی یا افزایش ناگهانی قیمت نهاده ها(یانگ و برتون، 1377،ص 11).
11- استفاده عاقلانه از منابع. به معنای استفاده از منابع تجدید پذیر در حد تجدیدپذیری و رعایت كارایی در مصرف منابع تجدید ناپذیر است. كارایی مصرف منابع نیز به معنای افزایش میزان تولید به ازای واحد مصرف منابع، كاهش هزینه، كاهش مصرف و باقی گذاشتن مقدار بیشتری از منابع برای نسلهای آینده و مقدار كمتری ضایعات و آلودگی برای نسلهای بعدی است.
12- تفكر جهانی و عمل محلی. جهانی بیندیش و محلی عمل كن، شعار اصلی توسعه پایدار است و توسعه پایدار جز با توجه واقعی و كافی به مشكلات محلی و حل آن از طریق مشاركت ذینفع ها حاصل نمی شود.

                              منبع كتاب توسعه پایدار تالیف دكترزاهدی

                              سایت  http://ngosiran.ir/   قسمت مفاهیم پایه مرتبط -توسعه پایدار