حقوق جزا وجرمشناسی.ایران اسلامی

حق‌اللّه و حق‌النّاس، دو اصطلاح مشهور در فقه و حقوق، به معنای حقوق خداوند بر بندگان و حقوق مردم بر یکدیگر. اصطلاح حق‌اللّه در منابع فقهی معمولاً در برابر حق‌الناس و عمدتآ در ابواب مربوط به احکام قضایی و کیفری به کار می‌رود. حقوقی که از احکام شرعی ناشی می‌شود، گاه متضمن حق مالی یا غیرمالی به سود یک شخص برعهده شخصی دیگر است، مانند دیون و حق قصاص، که آن را حق‌الناس می‌نامند. سایر حقوق، که درواقع حق خدا بر مکلفان است، حق‌اللّه نام دارد. به تعبیر دیگر، اوامر تکلیفیِ عبادی که صرفآ برای تقرب به خداوند امتثال می‌شود و آثار حقوقی برای دیگران ندارد و نیز حقوق ناشی از تکالیف اجتماعی که تشریع آنها مبتنی بر نفع عموم مردم است (مانند اقامه حدود)، از مصادیق حق‌اللّه است و در برابر، حقوقی که برای حفظ مصالح خاص دنیوی اشخاص و برای تثبیت حقی برای آنان وضع شده، حق‌الناس است (رجوع کنید به حصری، ص200؛ زحیلی، ج 4، ص 13ـ 14؛ مشکینی، ص 215).در احادیث و منابع فقهی، گاه به‌جای حق‌الناس از تعابیری چون حق عبد، حق عباد، حق آدمی، حق آدمیین و حقوق مسلمین استفاده شده است (برای احادیث رجوع کنید به کلینی، ج 7، ص220، 413؛ حرّعاملی، ج28، ص 57، 229، ج 29، ص174؛ برای منابع فقهی رجوع کنید به طوسی، ج 7، ص 101، 248، ج 8، ص 163؛ شمس‌الائمه سرخسی، ج 9، ص 36، 56، 101؛ ابن‌ادریس حلّی، ج 3، ص 495؛ مطیعی، ج20، ص 301ـ302).در حدیثی نبوی، حق‌اللّه به معنای عبادت خدا و شرک نورزیدن به او تفسیر شده است. به تعبیر دیگر، حق‌اللّه شامل امتثال همه اوامر و نواهی الهی می‌شود و تمام احکام شرعی، از جمله احکام مربوط به حق‌الناس، را دربرمی‌گیرد. با این همه، در اصطلاحِ فقها (به‌ویژه هنگامی که این دو اصطلاح در برابر هم به‌کار می‌روند)، حق‌الل, ...ادامه مطلب

                                                  در این تحقیق مواردعرضی و آبرویی و آثاراین جرائم در زندگی انسانها ازنظر مذاهب خمسه بررسی شده است.مهمترین نتایج تحقیق عبارتند از:     1- مذاهب خمسه اتفاق دارند که موارد بهتان، قذف، شهادت دروغ و سب از موارد نقض عرضی و آبرویی غیر واقعی هستندو بدلیل نسبتهای دروغ و ساختگی، حرام و از مصادیق حق الناس هستند.     2- مذاهب خمسه اتفاق دارند که موارد غیبت، سخن چینی، تجسس و استهزاء از موارد نقض عرضی و آبرویی منطبق باواقعیت هستندوبدلیل پرده دری وکشف راز حرام واز مصادیق حق الناس هستند.     3- بر هر مسلمانی خون، مال و آبروی مسلمان دیگر محترم است و تضییع آبرو جنبه حق الناس دارد.    4-مذاهب خمسه همگی اتفاق دارندشخصی که به عرض و آبرو مسلمانی تعدی کرده،توبه کندوتاجایی که امکان دارد رضایت طرف مقابل را به دست آورد.                                                                             داریوش قربانی                                                                   استادراهنما محمدرضا ضمیری, ...ادامه مطلب